చరిత్ర యొక్క ప్రధాన విభాగాలు

విభాగం		కాలపరిమితి		ప్రధాన లక్షణాలు		ముఖ్యమైన ఉదాహరణలు
చరిత్రపూర్వ కాలం		లిపి ఆవిష్కరణకు ముందు		రాతి పనిముట్లు, వేటాడటం		పాలియోలిథిక్, మెసోలిథిక్ యుగాలు
పూర్వ చరిత్ర		1500-600 BCE		లిపి లేకపోవడం, ఇతర నాగరికతల ప్రస్తావనలు		హరప్పా నాగరికత, వేద కాలం
చారిత్రక కాలం		లిపి ఆవిష్కరణ తర్వాత		లిఖిత రికార్డులు, పురావస్తు ఆధారాలు		మౌర్య సామ్రాజ్యం, గుప్త సామ్రాజ్యం

 

ప్రాచీన నగరాలు మరియు వాటి ప్రత్యేకతలు

నగరం	నదీ తీరం		కాలం		ప్రత్యేకత	ఆవిష్కరణలు
హరప్పా	రావి		2600 BCE		నగర ప్రణాళిక	గ్రిడ్ పద్ధతి
మొహెంజొదారో	సింధు		2500 BCE		గ్రేట్ బాత్	నీటి పారుదల వ్యవస్థ
కాళీబంగా	ఘగ్గర్		2900 BCE		అగ్ని పూజ	అతి ప్రాచీన నగరం
లోథల్	భోగవో		2400 BCE		డాక్యార్డ్	నౌకా వ్యాపార కేంద్రం

 వేద కాలం వివరాలు

వేదం	సంస్కృతి పేరు	అంచనా కాలం	ప్రధాన విషయాలు	ముఖ్య దేవతలు
ఋగ్వేదం	ఋగ్వేదిక	1500-1000 BCE	సుక్తాలు, మంత్రాలు	ఇంద్ర, అగ్ని
యజుర్వేదం	యజుర్వేదిక	1000-800 BCE	యజ్ఞ విధానాలు	వరుణ, రుద్ర
సామవేదం	సామవేదిక	1000-800 BCE	సంగీతం, స్తోత్రాలు	సూర్య, ఉషస్
అథర్వణవేదం	అథర్వణిక	900-700 BCE	వైద్యం, మంత్రతంత్రం	భూమి, పర్జన్య

చరిత్ర అధ్యయన వనరులు

వనరు రకం		ఉపవిభాగాలు		ముఖ్యమైన ఉదాహరణలు		విశేషాలు
		నాణేలు		పంచ్-మార్క్ నాణేలు		న్యూమిస్మాటిక్స్ అధ్యయనం
		పురావస్తు శాస్త్రం		హరప్పా, మొహెంజొదారో		రేడియోకార్బన్ డేటింగ్
వనరులుసాహిత్యేతర		శాసనాలు		అశోకుని శాసనాలు		ఎపిగ్రఫీ అధ్యయనం
		మత సాహిత్యం		వేదాలు, ఉపనిషత్తులు		ఋగ్వేదం (1500 BCE)
		లౌకిక సాహిత్యం		అర్థశాస్త్రం, కాళిదాసు రచనలు		కౌటిల్యుడి అర్థశాస్త్రం

రాతి యుగాల పోలిక

పరామితి	పాలియోలిథిక్		మెసోలిథిక్		నియోలిథిక్	చాల్కోలిథిక్
ఆహారం	వేట, సేకరణ		వేట+పెంపుడు		వ్యవసాయం	వ్యవసాయం+పశుపాలన
పనిముట్లు	క్వార్ట్జైట్		మైక్రోలిత్లు		పాలిష్ చేసినవి	రాగి+రాతి
నివాసం	గుహలు		తాత్కాలిక శిబిరాలు		మట్టి ఇళ్ళు	గ్రామాలు
కళ	రాక్ పెయింటింగ్స్		ఎముక పనిముట్లు		కుండల డిజైన్లు	మట్టి బొమ్మలు

 రాతి యుగాల వివరణ

యుగం	కాలం		ప్రధాన సాధనాలు		జీవన విధానం		ముఖ్య ప్రదేశాలు
పాలియోలిథిక్	5,00,000-10,000 BCE		చేతి గొడ్డలి, క్లీవర్లు		వేటాడటం, ఆహార సేకరణ		భీంబెట్కా, బెలన్ లోయ
మెసోలిథిక్	10,000-6000 BCE		మైక్రోలిత్లు		పెంపుడు జంతువులు, ప్రాథమిక వ్యవసాయం		బాగోర్, ఆదంఘర్
నియోలిథిక్	6000-1000 BCE		పాలిష్ చేసిన పనిముట్లు		వ్యవసాయం, కుండల తయారీ		మెహర్గఢ్, బుర్జాహోం
చాల్కోలిథిక్	3000-500 BCE		రాగి పనిముట్లు		గ్రామీణ జీవితం, లోహశాస్త్రం		అహార్, దైమాబాద్

 

  చాల్కోలిథిక్ యుగం వివరాలు

అంశం	వివరణ		ముఖ్యాంశాలు
ఆర్థిక వ్యవస్థ	వ్యవసాయం&పశుపాలన		గోధుమ, బియ్యం, బజ్రా సాగు
నివాసాలు	గ్రామీణ స్థావరాలు		మట్టి ఇళ్ళు, సామాజిక అసమానతలు
కళలు	రాగి కరిగించడం, వస్త్ర నేత		మాతృదేవత ఆరాధన
ఆభరణాలు	కార్నెలియన్ పూసలు		ఎముకల, షెల్లుల ఆభరణాలు

ముఖ్యమైన చారిత్రక కాలాలు

కాలం		సంవత్సరాలు	ప్రాముఖ్యత		ముఖ్య సంఘటనలు
వేద కాలం		1500-600 BCE	ఆర్యుల రాక		ఋగ్వేదం రచన
మహాజనపదాలు		600-300 BCE	16 మహాజనపదాలు		మగధ సామ్రాజ్యం ఉదయం
మౌర్య సామ్రాజ్యం		322-185 BCE	అశోకుడి పాలన		బౌద్ధ మతం వ్యాప్తి
గుప్త సామ్రాజ్యం		320-550 CE	స్వర్ణయుగం		కాళిదాసు రచనలు

 

ముఖ్యమైన పురావస్తు ప్రదేశాలు

ప్రదేశం	రాష్ట్రం	యుగం	ముఖ్యత
భీంబెట్కా	మధ్యప్రదేశ్	పాలియోలిథిక్	రాక్ పెయింటింగ్లు
మెహర్గఢ్	బలూచిస్తాన్	నియోలిథిక్	ప్రారంభ వ్యవసాయం
దైమాబాద్	మహారాష్ట్ర	చాల్కోలిథిక్	కాంస్య వస్తువులు
కోల్దిహ్వా	ఉత్తరప్రదేశ్	నియోలిథిక్	ప్రాచీన బియ్యం ఆధారాలు

 ముఖ్యమైన విదేశీ యాత్రికులు

పేరు		దేశం	కాలం	రచన/సహకారం
మెగస్తనీస్		గ్రీస్	300 BCE	ఇండికా
ఫా-హియన్		చైనా	5వ శతాబ్దం CE	గుప్త సామ్రాజ్యం వివరణ
హ్యుయెన్ త్సాంగ్		చైనా	7వ శతాబ్దం CE	హర్షవర్ధన పాలన